Rotterdam şehri, belki de Avrupa?nın en gölgede kalmış şehirlerinden biri. Yakın zaman kadar dünyanın en büyük limanına sahip olan Rotterdam, bugün de Avrupa deniz ticaretinin en önemli noktası. Liman ve deniz ticareti üzerinden gelişen endüstri, yıllarca önce Rotterdam?ı tam anlamıyla bir işçi sınıfı şehri hâline getirmiş. Emek vurgusu, yerel yetkililere göre ?şehrin DNA?sı?nda var. Hatta bu şehir için ?kolları sıvayanların şehri? deniyor. Rotterdam?la Amsterdam arasındaki büyük rekabetin özünde de hayata farklı bakış var.
İKİ ŞEHRİN HİKAYESİ
Hollanda?yı ve özellikle Hollanda futbolunu Amsterdam-Rotterdam rekabeti üzerinden okumak mümkün. Elit ve üst sınıf görülen Amsterdam?la emekçi şehri Rotterdam arasındaki farklar oldukça fazla. Bu farkların en büyüğü coğrafyadan kaynaklanıyor. Rotterdam bir deltanın üzerine kurulu ve tüm varlığı denizle ve nehirlerle mücadeleye dayanan bir şehir. Öyle ki 1953?te yaşanan büyük sel baskınından sonra benzer bir risk oluştuğunda otomatik olarak şehrin denizle ve nehirlerle bağlantısını kesen bariyerler kurulmuş. Koca bir delta girişini kapatacak büyüklükteki bu bariyerlere harcanan emek bile Rotterdam hakkında epeyce fikir veriyor. Ancak bu şehrin asıl ruhunu çözmek için kırk kilometre uzunluğunda bir sahil şeridini kaplayan limanı ve binlerce işçiyi görmek gerekiyor. Hollanda?nın iki büyük şehrinden biri olan Rotterdam, neredeyse her şeyini deniz ticaretine borçlu olan ülkenin can damarı. Şehir, bugün oldukça büyük bir göçmen kitlesine de ev sahipliği yapıyor. Türkiyeliler, Faslılar, Surinamlılar ve onlarca başka ülkeden insan, bu şehirdeki ekmek kavgasında kendine yer bulmaya çalışıyor. Dolayısıyla Rotterdam, Hollanda?nın ve Batı Avrupa?nın birçok şehrine göre çok daha kozmopolit. Tabii bu göç olgusunun getirdiği bütün sonuçların burada yaşandığı anlamına da geliyor.
ŞEHRİN KALBİ: FEYENOORD
Kendini dış dünyaya tanıtmakta biraz güçlük çeken Rotterdam?ın dünya çapında en iyi bilinen markası kuşkusuz Feyenoord futbol kulübü. Feyenoord, adını şehrin uzun süre tersanelere ev sahipliği yapan mahallesi Feijenoord?dan alıyor. Ancak isim 1970?lerde Avrupa?da daha rahat telafuz edilebilmesi için bugünkü hâline getiriliyor. Tıpkı hem şehir, hem de kulüp olarak çok benzediği Liverpool gibi Rotterdam kulübü de altın çağını o yıllarda yaşamaya başlıyor. Kazandığı 11 lig, 14 kupa ve dört Avrupa kupası şampiyonluğuyla Feyenoord yalnızca Rotterdam?da değil çevre şehirlerde de çok büyük bir taraftar tabanına sahip. Bugün kulübün bir buçuk milyona yakın taraftarının olduğu tahmin ediliyor, ki bu bir milyondan fazla nüfusu olmayan Hollanda için devasa bir rakam. Feyenoord taraftarları, nam-ı diğer Het Legioen, ülkenin en sadık taraftarı olarak kabul ediliyor. De Kuip Stadyumu?ndaki atmosfer de Hollanda?daki diğer stadyumlara örnek gösteriliyor. Ancak yaşadığı bütün başarılara ve arkasındaki büyük desteğe rağmen Feyenoord çok harika günler geçirmiyor. Zira futbol kapitalizminin bütün yıkıcılığı kendini bu kulüpte de hissettiriyor. Hollandalı oyuncuların daha çocuk yaşta ya da Bosman kuralından yararlanarak Premier Lig?e kapağı atmaları, ligin Avrupa?nın büyük liglerinden biri olmaması gibi faktörler özellikle 1990?larda Feyenoord?u ciddi bir borç batağına itiyor. Kulüp daha zengin Ajax ve PSV?nin gerisinde Şampiyonlar Ligi?ne katılamadığı için bu borçlar kapatılamıyor ve sıkıntı büyüyor. Son birkaç yılda Feyenoord, UEFA?dan lisans alamama tehlikesiyle baş başa kaldı. Görüştüğümüz kulüp yetkilileri Eric Gudde ve Martin van Geel, bu sorunu aşmak için kulübün tüm kalemlerden kısıntı yapmak zorunda kaldığını ve pek çok oyuncusunu satmak zorunda kaldığını söylediler. Yetkililere göre borçları tamamen kapamanın tek yolu Şampiyonlar Ligi?nde oynamak, ama mevcut koşullarda bunu yapmanın imkansıza yakın olduğunu onlar da kabul ediyor. Van Geel, aslında kulübün antrenman tesislerini yenilemek ve kadın şubesi açmak gibi projeleri olduğunu, ancak bunları parasızlıktan ertelemek zorunda kaldıklarını söylüyor. Sportif direktörün şu cümlesi belki de tüm sorunu açıklamaya yetiyor; ?üç senedir Hollanda?nın en iyi alt yapısı seçiliyoruz ama antrenman tesislerimizin hâli içler acısı.? Feyenoord?un içinde bulunduğu krizden çıkış yollarından biri olarak yeni stadyum projesi gösteriliyor. De Kuip?ın arkasına yapılması düşünülen stadyum, hem Rotterdam şehir yönetiminin büyük spor organizasyonlarına ev sahipliği yapma, hem de Feyenoord?un gelir arttırma planlarına uyuyor. Ancak mevcut koşullar ve global ekonomik kriz yeni stadyumun yakın zamanda yapılamayacağını gösteriyor.
DE KUİP SOSYAL, ARENA KÖTÜ ÖRNEK
Amsterdam?la Rotterdam arasındaki farkların önemlilerinden biri de stadyumlarda karşımıza çıkıyor. Rotterdam?daki De Kuip Stadı özellikle tüm şehre açık akademi lokaliyle kucaklayıcı ve sıcak bir atmosfer sunuyor. Feyenoord yöneticileri yeni stadyum projesinde de bu çizgiyi bozmayı düşünmüyor. Planlanana göre 2019 yılında stadyum hizmete girdiğinde Giovanni van Bronckhorst Akademisi ayarındaki akademilerin sayısını ona çıkaracak ve yüzlerce gence daha yardımcı olma şansına sahip olacaklar. Avrupa?daki ve Türkiye?deki stadyum yapıları, günden güne yalnızca zenginleri ve satın alma gücüne sahip olanları çekmeye çalışırken, Feyenoord?un yüz binlerce dolar değerinde ticari değeri olabilecek bir alanı Rotterdam halkının kullanımına açması futbol kapitalizminin dayattığı modele bir antitez oluşturması açısından önemli. Amsterdam?a dönersek, Ajax?ın stadı Amsterdam Arena spor endüstrisinin kamu çıkarını ezip geçme hırsının çok aleni bir örneği. Şehrin güneydoğusundaki Bijlmer semtindeki stadyum, bir zamanlar fakir halkın yaşadığı bu bölgedeki kentsel dönüşüm harekatının çekirdeği konumunda. Stadyum yöneticilerinin gururla anlattığına göre; Arena yapıldıktan sonra fakir mahallenin yerini başta finans sektörü olmak üzere çokuluslu şirketlerin binaları almış. Zaten stadyumdan dışarı kafanızı uzattığınız an ING Bank, Deutsche Bank ya da servetini yerinden ettiği fakir insanlara seyrettirdiği Big Brother (Biri Bizi Gözetliyor) gibi yapımlara borçlu olan Endemol gibi şirketlerin gökdelenlerini görüyorsunuz. Stadın insanlarla bağlantısı ise sağına soluna açılan süpermarketler ve teknoloji dükkanları. Yani parası olmayanın Ajax Stadı?na gitmek için hiçbir nedeni yok. İşin daha da kaygı verici tarafı ise Amsterdam Arena?nın arkasındaki şirketin, bugün 2014 Dünya Kupası için Brezilya?daki birçok stadın da yapımını üstlenmiş olması. Ayrıca aynı ekip, Türkiye de dahil olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde kulüplere danışmanlık veriyor. Özetle, insana uzak Arena örneği tüm dünyaya virüs gibi yayılıyor.
GİO VAN BRONCKHORST AKADEMİSİ
De Kuip Stadı?nın içinde oldukça etkileyici bir projeyle de karşılaşmak mümkün. Feyenoord?un yetiştirdiği ve Arsenal, Barcelona gibi dev takımlarda forma giyen Giovanni van Brockhorst?un adını taşıyan akademi, sıradan bir futbol okulu olmanın çok ötesinde. Akademi, Feyenoord?un özellikle fakir mahallelerdeki çocuklarla ve gençlerle bağını temsil ediyor. Gio van Brockhorst Akademisi yetkilileri özellikle uyum sorunu yaşayan gençlerin kulüple, diğer resmi kurumlara kıyasla çok daha rahat iletişim kurabildiğini fark etmişler. Akademi, çoğu kez gençlerin derdini anlatabilmesi için bir aracı görevi sağlıyor. Ayrıca okul ve beslenme durumlarının takibini sağlıyor. Kulüp ve yerel yönetim dışında akademiye gelir sağlayan ise futbol okulları. Durumu müsait olan Rotterdamlı çocuklar futbol okuluna para ödeyerek kaydoluyor. Aynı eğitim fakir mahallelerdeki çocuklara ise parasız olarak veriliyor. Bu programla amaçlananlardan biri de göçmen çocuklarına ulaşmak. Hollanda?da spor sisteminin genelde gönüllülük üzerinden ilerlediğini ve sisteme giremeyen göçmenler için özel bir çabanın pek de harcanmadığını düşünürsek, Feyenoord bu anlamda devletin de, pek çok yerel yönetimin de önünde gidiyor. Akademi yöneticileri de kulübün göçmenlerin desteğine ihtiyacı olduğunu düşünüyor.
*9 Aralık 2012 tarihli Evrensel Gazetesi’nde yayımlanmıştır.
İlk Yorumu Siz Yapın